Απογοητευτικοί οι αριθμοί στις κυπριακές εισηγμένες εταιρείες και οι ελπίδες εναποτίθενται στη νέα Οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Οι γυναίκες αποτελούν μόνο το 30% των μελών των Διοικητικών Συμβουλίων (ΔΣ) στις μεγαλύτερες εισηγμένες εταιρείες στην ΕΕ. Οι αντίστοιχοι αριθμοί στην Κύπρο είναι ακόμη πιο δυσανάλογοι.
Μια ανάλυση σε 15 από τις μεγαλύτερες εισηγμένες επιχειρήσεις στην Κύπρο, με συνολικό αριθμό συμβούλων 142, έδειξε ότι μόνο 19 ήταν γυναίκες, δηλαδή λιγότερες του 15%. Υπήρχαν συσχετίσεις των δύο φύλων σε αριθμούς 11-1, 9-0, 8-0, 6-0, 10-1 κλπ. Από την έρευνα διαπιστώθηκε ότι μόνο μια γυναίκα αναγραφόταν ως πρόεδρος ΔΣ εισηγμένης εταιρείας. Μόνη εξαίρεση στην ανδροκρατία η Τράπεζα Κύπρου, με 5 άνδρες και 4 γυναίκες να αποτελούν το ΔΣ.
Πρέπει να αναφέρω ότι τα στοιχεία δύσκολα εντοπίστηκαν από τις ιστοσελίδες των 35 εταιρειών που είναι εισηγμένες. Αρκετές δεν είχαν καν το ΔΣ στην ιστοσελίδα τους. Για κάποιες αναγκαστήκαμε να βρούμε τους τελευταίους λογαριασμούς, οι οποίοι υποχρεωτικά συμπεριλαμβάνουν το Διοικητικό Συμβούλιο.
Μια πρώτη εντύπωση, χωρίς να γίνει σε βάθος ανάλυση, είναι ότι δεν υπάρχει σε πολλά συμβούλια ούτε ισορροπία τεχνογνωσίας και δεξιοτήτων, όπως προβλέπεται από την Εταιρική Διακυβέρνηση. Δεν μπορεί ένα ΔΣ να έχει 4 λογιστές ή 3 δικηγόρους και άλλα συμβούλια κανένα αυτής της εξειδίκευσης. Επίσης, υπάρχει σοβαρή έλλειψη ανθρώπων με δεξιότητες σε Τεχνολογία, Logistics, Ανθρώπινο Δυναμικό.
Η νέα Οδηγία
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ψήφισε στις 22 Νοεμβρίου μια νέα Οδηγία, με στόχο να βοηθήσει την ισότητα των φύλων σε επίπεδο ΔΣ. Η Οδηγία καλείται “Women on Boards Directive”. Όλες οι χώρες της ΕΕ θα πρέπει να ενσωματώσουν τον νέο αυτό νόμο στην εθνική νομοθεσία και θα ισχύει για εισηγμένες εταιρείες με περισσότερα από 250 άτομα προσωπικό ή με €50 εκ. ετήσιο κύκλο εργασιών. Οι κυπριακές εταιρείες που αναλύθηκαν εμπίπτουν σε αυτά τα δεδομένα.
Η εφαρμογή της νομοθεσίας θα πρέπει να είναι αυστηρή, ώστε οι επηρεαζόμενες επιχειρήσεις να αναφέρουν σε ετήσια βάση αν ικανοποιούν τα κριτήρια και τι κάνουν για να το πετύχουν. Αντίστοιχη υποχρέωση υπάρχει και για τα κράτη μέλη. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σε περιπτώσεις μη συμμόρφωσης, θα μπορεί να επιβάλλει διοικητικά πρόστιμα αλλά και να απορρίπτει τον διορισμό συμβούλων που δεν πληρούν τα κριτήρια της νομοθεσίας.
Με τα πιο πάνω δεδομένα, η Κύπρος φαίνεται ότι βρίσκεται πολύ μακριά από την αποτελεσματική εφαρμογή της νέας νομοθεσίας. Για να επιτευχθεί ο στόχος, θα πρέπει πρώτα απ’ όλα να ξεκινήσουν η ενημέρωση και η σταδιακή εφαρμογή. Δεν μπορεί το 9-0 να γίνει 5-4 σε μια χρονιά.
Στις 19 Ιουλίου 2023 άκουσα στις ειδήσεις ότι 12 μαθητές πέτυχαν το απόλυτο 20 στις προεισαγωγικές εξετάσεις πανεπιστημίων. Από τους 12, οι 9 ήταν γυναίκες. Όλοι οι αριθμοί μέχρι και την εργοδότηση είναι θετικοί για το γυναικείο φύλο και μετά αγγίζουν ένα γυάλινο ταβάνι, που δεν μπόρεσε ακόμη να σπάσει και οι αριθμοί είναι πολύ φτωχοί στις ανώτερες θέσεις για την εκπροσώπηση του γυναικείου φύλου.
Ο ρόλος της ποσόστωσης
Είναι η νομοθεσία αυτή προς τη σωστή κατεύθυνση;
Υπάρχει σοβαρή συζήτηση εάν τα ΚΟΤΑ είναι ο σωστός τρόπος για να πετύχει κάποιος την πολυμορφία στα ΔΣ. H εμπειρία έδειξε ότι σε χώρες της ΕΕ όπου μπήκαν υποχρεωτικά ΚΟΤΑ υπήρξαν θετικά αποτελέσματα. Οι εμπειρίες από τις ΗΠΑ έδειξαν ότι η πίεση από τους επενδυτές ήταν αυτή που έφερε αποτελέσματα για βελτίωση των αναλογιών μεταξύ φύλων. Στην ΕΕ, ενώ οι δείκτες έδειξαν βελτίωση, αυτή ήταν μόνο σε Μη Εκτελεστικούς Συμβούλους, ενώ η αναλογία σε Εκτελεστικούς έμεινε σε χαμηλά επίπεδα. Επίσης, ασκήθηκε κριτική ότι η νομοθεσία «καθόταν» για 10 χρόνια στα ράφια κάπου στις Βρυξέλλες, μέχρι να ψηφισθεί και όταν ψηφίσθηκε δεν κάλυψε τα νέα δεδομένα. Πριν 10 χρόνια ήταν μια προοδευτική οδηγία, όμως σήμερα η συμπερίληψη προνοιών μόνο για το γυναικείο φύλο δεν είναι αρκετή, αφού αγνοούνται άλλες μειονότητες.
Διακυβέρνηση εταιρειών στην Κύπρο
Τώρα, τι γίνεται στην Κύπρο, όπου η λειτουργία των ΔΣ στις περισσότερες περιπτώσεις βρίσκεται ακόμη σε νηπιακά επίπεδα; Βασικές αρχές, όπως πολυμορφία γνώσεων και δεξιοτήτων, βάσει των αναγκών και της φύσης της επιχείρησης αλλά και σοβαρή – αποτελεσματική παρουσία Ανεξάρτητων Μη Εκτελεστικών Συμβούλων δεν φαίνεται να τηρούνται, εκτός από λίγες εξαιρέσεις. Αν δεν γίνει κατάλληλη ενημέρωση αλλά και προετοιμασία και επιμόρφωση, με ό,τι αυτό συνεπάγεται, θα τρέχουμε τον Ιούνιο του 2026 να βρούμε γυναίκες συμβούλους για να ικανοποιήσουμε τη νομοθεσία.
Το θέμα διακυβέρνησης στην Κύπρο δυστυχώς δεν είναι σε ικανοποιητικά επίπεδα, τόσο στον κρατικό όσο και στον ιδιωτικό τομέα. Η νομοθεσία αυτή μπορεί να είναι μια ευκαιρία να βελτιωθούμε. Όμως, αν δεν το χειριστούμε σοβαρά, είναι και ένας κίνδυνος να τηρούμε τη νομοθεσία διορίζοντας συγγενείς, γνωστές και φίλες και θα συνεχίσουν οι οργανισμοί να λειτουργούν υπό τον πλήρη έλεγχο του ΕΝΟΣ και ΜΟΝΟΥ. Ας μην ξεχνάμε τις εποχές Βγενόπουλου και Ηλιάδη, δεν είναι δύσκολο να επαναληφθούν.
